Het Garrelsorgel
Het orgel dat orgelmaker Rudolph Garrels (1675-1750) bouwde in Purmerend heeft als jaar van oplevering 1742 staan, maar staat in een jongere kerk, de Nicolaaskerk die dateert uit 1853. Het monumentale orgel is gebouwd voor de kerk die vóór 1850 op dezelfde plaats stond en Garrels heeft, zo blijkt, gebruik kunnen maken van het orgel dat daar vóór 1742 al aanwezig was.Garrels opdracht was erg prestigieus: de burgermeesters van Purmerend wilden naast de pronkstukken die bijvoorbeeld in Haarlem en Alkmaar waren gebouwd een visitekaartje van formaat presenteren. De opdrachten die Rudolph Garrels in 1738 en daarna ontving en uitvoerde zijn goed te reconstrueren. Uiteindelijk bouwde hij een drieklaviers orgel met 39 stemmen, gebruik makend van pijpwerk en onderdelen van het oude orgel. Het kreeg een Noord-Duitse opstelling ("Hamburger Prospekt) met twee laag geplaatste pedaaltorens, terzijde van de hoofdkas. Hij ontwierp en maakte een geheel nieuwe orgelkas; alleen de kas van het rugwerk handhaafde hij, zij het in enigszins gewijzigde vorm.
Het Garrels-orgel stond, evenals zijn voorganger, naar alle waarschijnlijkheid tegen de noordwand van de toenmalige laatgothische hallenkerk. Het ontwerp van de orgelkas is ook klaarblijkelijk gemaakt voor plaatsing tegen een rechte wand. Op het betreffende schilderij van Bosboom is dit fraai te zien.
De ingewikkelde geschiedenis is bij de demontage in 1976, het onderzoeks-werk van adviseur Jan Jongepier en bij de jongste restauratie in 2001-2003 uitgebreid bestudeerd - in archieven maar vooral aan de hand van de orgelonderdelen die werden opgeslagen en tijdens de restauratie bij orgelmaker Flentrop onder handen kwamen.
Dispositie:
Rugwerk (man.I) Hoofdwerk (man.II) Borstwerk (man.III)
Prestant 8' disc. <1738 Bourdon 16' 1742 Prestant 8' disc. 1854/2003
Holpijp 8' <1738 Prestant 8' <1738 Holpijp 8' 1742
Roerfluit 8' 1742 Baarpijp 8' 1742 Prestant 4' 1742/2003
Prestant 4' <1738 Holpijp 8' <1738 Roerfluit 4' <1738
Roerfluit 4' <1738 Quintadena 8' <1738 Octaaf 2' <1738/2003
Nassat 3' 1742 Octaaf 4' 1854/2003 Sexquialter II disc. 1742
Octaaf 2' <1738 Spitsfluit 4' 1742 Dulciaan 8' <1738/1742
Mixtuur II-III <1738/2003 Quint 3' <1738
Sexquialter II disc. <1738 Superoctaaf 2' 1742/1854 Manuaalomvang: C - c3
Trompet 8' bas/disc. 1745 Woudfluit 2' 2003 Pedaalomvang: C - d1
Cornet IV disc. <1738/1854 Tremulant, opliggend, 1742
Pedaal Mixtuur IV-VI <1738/1742 Ventiel
Fagot 16' 1854 Calcant
Prestant 16' 1742 Trompet 8' <1738/1742 4 afsluitingen
Octaaf 8' 1742 Windvoorziening: 5 spaanbalgen
Quintprestant 6' 1742 Koppelingen Toonhoogte: a1 = 460 Hz
Octaaf 4' 1742 Temperatuur: evenredig zwevend
Mixtuur IV 1742 Hoofdwerk - Rugwerk
Bazuin 16' 1742 Hoofdwerk - Borstwerk
Trompet 8' 1742 Rugwerk - Hoofdwerk
Trompet 4' 1742 Pedaal - Hoofdwerk